LISTA E KUQE KOMBËTARE NË MAQEDONINË E VERIUT

FILLIMI RRETH PROCESI I VLERËSIMIT PËRMBLEDHJE E SPECIEVETË DHËNA

Sanëz, bar zemre, ksanë, rahaven, veshsute

Gentiana lutea

Македонски

Сириштарка

English

Great yellow gentian

Përsëri në përmbledhjen e specieve

<< I mëparshëm – Lindernia procumbens-al

Galium rhodopeum – Në vijim >>

Nuk është I

Vlerësuar

Të dhëna të

pamjaftueshme

Më pak I

rrezikuar

Afër

rrezikimit

I PREKSHËM

I rrezikuar

Kritikisht i

rrezikuar

I zhdukur në

natyrën e egër

I zhdukur

Taksonomia

Informacioni i vlerësimit

Popullata

Habitatet dhe ekologjia

Kërcënimet

Përdorimi dhe tregtia

Ruajtja

Bibliography

Taksonomia

Emër shkencor

Gentiana lutea

Autoritet

(Murb.) Hayek

Sinonimet

Gentiana lutea subsp. symphyandra

Informacioni i vlerësimit

IUCN Red List Category and Criteria

VU – I prekshëm, A4bcd; B1b(i,ii,iv,v)+2ab(i,ii,iv,v)

Data e vlerësimit

Nëntor 2019

Vlerësuesi(t)

Cvetkoska, C.

Rishikuesi(t)

Čarni, A.

Kontribuesi(t)

Matevski, V.

Kostadinovski, M.

Ćušterevska, R.

Lehtësuesit/Hartuesit

/

Arsyetimi i vlersimit

Kjo specie është e rrallë në Maqedoninë e Veriut. Shfaqet vetëm në shtatë vende, ku grupe të ndryshme të koleksionistëve në mënyrë të paligjshme mbledhin bimë të tëra. Për shkak të këtij kërcënimi, ka rënie të vazhdueshme të shtrirjes së shfaqjes, zonës së banimit, numrit të lokacioneve ose nën-popullatave dhe numrit të individëve të maturuar.

Popullata

Trendi i popullatës aktuale

Në rënie

Përshkrim

Në përgjithësi, madhësia e popullatës vazhdon të bjerë në të gjitha vendet për shkak të mbjelljeve të tepërta.

Habitatet dhe ekologjia

Sistemet

Tokësor

Habitatet dhe ekologjia

Është një specie shumëvjeçare burimore me lule të verdha në krye. Shfaqet në male në lartësi të madhe (1.300-2.200m) dhe preferon tokat gëlqerore në kullosat malore. Kjo specie rritet në lëndinë të pyjeve me pisha të lagështa, barishte shkëmbore dhe hijesira. Nuk duron temperaturë të lartë dhe ka nevojë për reshje të mëdha.

Përdorimi dhe tregtia

Rrënjët e Gentiana lutea subsp. symphyandra përdoren për qëllime medicinale. Për shkak se mbledhësit korrin tërë bimën, qëndrueshmëria e popullatës po zvogëlohet. Në Maqedoninë e Veriut, kjo specie përdoret për qëllime mjekësore private dhe në industrinë farmakologjike. kryesisht mblidhet në mënyrë të paligjshme nga burimet natyrore sepse kultivimi i kësaj bime nuk është zhvilluar akoma. Lloji është i stër-korrur për përdorime mjekësore përkundër statusit të tij të mbrojtur.

Kërcënimet

Një nga kërcënimet kryesore për këtë takson është korrja e tepërt në mënyrë që të përdoret për qëllime mjekësore. Me shumë më pak rëndësi janë kërcënimet e tjera si ndërtimi i rrugëve malore etj.

Ruajtja

Gentiana lutea është renditur në Aneksin V të Direktivës së Habitateve dhe nën Aneksin D të Rregullores së BE-së për Tregtinë me Jetën e egër 318-2008.

Bazuar në Ligjin për mbrojtjen e natyrës (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” nr. 67/04 dhe 14/06), është miratuar urdhër ministror (nr. 02-3501 / 1, 2006) për ndalimin e mbledhjes dhe tregtisë të Gentiana lutea dhe Gentiana punctata. Sipas “Gazetës Zyrtare të Republikës së Maqedonisë” nr. 139/67, 2011, Gentiana lutea subsp. symphyandra është specie e mbrojtur rreptësisht.

Bibliografia

Matevski, V. 2010. Flora na Republika Makedonija. MANU. Skopje, 2(1): 1-190. .p 1-190.

Bornmüller, J. 1928. Beiträge zur Flora Mazedoniens III. .p 1-196.

2011. Sluzben vesnik na Republika Makedonija br. 139 . .p/.

Soška, Th. 1939. Beitrage zur Kenntnis der Schluchten floren von Südserbien, II . .p 35-58.

Grebenščikov, O. 1938. Pflanzengeographische Übersicht der Wälder der oberen RadikaschluchtPflanzengeographische Übersicht der Wälder der oberen Radikaschlucht . .p 107-124.

Formanek, E. 1892. Beitrag zur Flora von Serbien und Macedonien . .p 50-96.

Košanin, N. 1911. Eine interessante Pflanze von Jakupica in Makedonien . .p 115-118.

Vandas, C. 1909. Reliquiae Formanekianae Brunae, Typis J. Jelínek,. .p/.

2006. Naredba za zabrana za sobiranje zaradi koristenje i trgovija na rastitelnite vidovi na Gentiana lutea i Gentiana punctatа, br. 02-3501 / 1, 2006. . .p/.