LISTA E KUQE KOMBËTARE NË MAQEDONINË E VERIUT
Menyanthes trifoliata
Menyanthes trifoliata
Македонски
Горчлива детелина
English
Buckbean
| Nuk është i vlerësuar |
Të dhëna të
pamjaftueshme |
Më pak i
rrezikuar |
Afër
rrezikimit |
I prekshëm | I RREZIKUAR | Kritikisht i
rrezikuar |
I zhdukur në
natyrën e egër |
I zhdukur |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| NE | DD | LC | NT | VU | EN | CR | EW | EX |
Taksonomia
Emër shkencor
Menyanthes trifoliata
Autoritet
L.
Sinonimet
/
Informacioni i vlerësimit
IUCN Red List Category and Criteria
EN – I rrezikuar, B1ab(i,ii,v)+2ab(i,ii,v)
Data e vlerësimit
Nëntor 2019
Vlerësuesi(t)
Kostadinovski, M.
Rishikuesi(t)
Čarni, A.
Kontribuesi(t)
Matevski, V.
Ćušterevska, R.
Cvetkoska, C.
Lehtësuesit/Hartuesit
Hofman, M.P.G.
Arsyetimi i vlersimit
Menyanthes trifoliata ka një shpërndarje shumë të kufizuar në Maqedoninë e Veriut, dhe është nën kërcënimin e zhvillimeve të infrastrukturës, humbjes së habitatit për shkak të regjimeve të menaxhimit të ujit dhe zhvillimit të turizmit. Numri i lokacioneve është tre, me një rënie të vazhdueshme të konstatuar në zonën e banimit, shtrirjen e shfaqjes dhe numrin e individëve të maturuar (nën-popullata në lokalitetin ‘Shum’ është shkatërruar).
Vlerësimi i listës së kuqe globale të IUCN është SHV.
Popullata
Trendi i popullatës aktuale
I qëndrueshëm
Përshkrim
Pjesa më e madhe e popullatës së Menyanthes trifoliata në Maqedoninë e Veriut ndodhet brenda Parkut Kombëtar të Mavrovës. Deri më tani, asnjë matje dhe vlerësim i saktë nuk është ndërmarrë në lidhje me popullatën e species në Maqedoninë e Veriut. Sidoqoftë, vëzhgimet në terren nga viti 2019 tregojnë se popullata nga fshati Shum (afër Strugës) është zhdukur plotësisht, ndërsa popullata nga Mavrova është prekur nga luhatjet e ujit dhe është zvogëluar për shkak të uljes së nivelit të ujit.
Habitatet dhe ekologjia
Sistemet
Ujëra të ëmbla, tokësore, (= ujërat e brendshme)
Habitatet dhe ekologjia
Marsilea trifoliata rritet në kufijtë e cekët të liqeneve dhe kënetave, veçanërisht në kushtet e ujit me acid ose oligotrofe. Në Maqedoninë e Veriut speciet rriten në vendet me lagështi, kënetore, në lartësi prej 700-1.550 m. Habitatet e përshtatshme janë lloje të ndryshme të ligatinave: ligatina, toka torfe, pishina të përhershme dhe sezonale të ujërave të ëmbla.
Përdorimi dhe tregtia
Përdorimi dhe tregtia
Menyanthes trifoliata përdoret në mjekësinë zyrtare dhe popullore për qëllime të ndryshme – si një analgjetik, anti-inflamator, anti-hemorragjik, anti-emetik, laksativ, karminative, anti-reumatike, tonik, për stomak, dhe mund të merret si infuzion për kapsllëk dhe reumatizëm, për kushte kronike inflamatore (Quattrocchi, 2012). Ilaçi përbëhet nga gjethe të thata (Trifoliae fibini folia).
Kjo specie në Maqedoninë e Veriut nuk mblidhet për qëllime medicinale ose për qëllime të tjera. Sidoqoftë, në Studimin e Rivlerësimit të Parkut Kombëtar të Mavrovës (2011), M. trifoliata është renditur në grupin e bimëve medicinale të rralla në park dhe duhet të sigurohen kushte të veçanta për riprodhimin ose kultivimin e tyre natyror brenda kufijve të parkut kombëtar.
Kërcënimet
Kërcënimet
Pothuajse në të gjitha faqet ku është gjetur Menyanthes trifoliata janë të ekspozuara ndaj një lloj kërcënimi. Në rajonin e Ohrit-Prespës, kërcënimet kryesore janë aktivitetet e ndërtimit intensiv dhe turizmi afër habitateve në të cilat shfaqen speciet. Popullata nga fshati Shum (afër Strugës) është zhdukur plotësisht, me ndërtimin e një rezervuari të hapur në zonën e popullatës së kësaj specie.
Sipas Strategjisë së Biodiversitetit dhe Planit të Veprimit të Republikës së Maqedonisë së Veriut, (2014), në malin Deshat (Lokuf) është përcaktuar degradimi ose copëzimi i habitateve. Por gjendja aktuale e popullatës është e qëndrueshme (rreth 50 individë në metër katror me 0,8ha).
Popullata e brezit malor në PN Mavrovë është nën presion për shkak të aktiviteteve të ndërtimit (qendrat e skijimit, antenave, etj.), Dhe popullata përgjatë vijës bregore të Liqenit të Mavrovës është zvogëluar për shkak të luhatjeve të nivelit të ujit.
Ruajtja
Ruajtja
Pjesa më e madhe e popullatës së Menyanthes trifoliata në Maqedoninë e Veriut ndodhet brenda Parkut Kombëtar të Mavrovës. Sipas planit të menaxhimit të kësaj zone të mbrojtur, kontrollohet mbledhja e specieve. Gjithashtu, është një nga speciet e cila është listuar për tu monitoruar në Parkun Kombëtar Mavrovë. Është deklaruar si një bimë medicinale, për të cilën rekomandohet dhe këshillohet fuqimisht të parashikoni kushte për riprodhimin e tyre natyror ose kultivimin e tyre.
M. trifoliata është renditur në Aneksin D të Rregullores së BE-së për Tregtinë e Jetës së egër 318-2008, ekzemplarët e gjallë të kësaj specie, si dhe të gjitha pjesët e gjalla ose të thata të saj (rrënjët, kërcelli, gjethet, farat dhe frutat) i nënshtrohen kësaj rregulloreje.
Kohët e fundit, habitati i kësaj specie të Deshatit ishte ekspozuar ndaj eutrofikimit nga zona e afërt e vathëve të dhenve, por pas ndërhyrjes, vathët e dhenve u zhvendosën.
Ky rast vlerësohet si një shembull pozitiv i ndërmarrjes së masave parandaluese me qëllim të ruajtjes së specieve të rrezikuara (raporti i pestë kombëtar për CBD të Republikës së M. Veriut, 2014).
Për të gjitha popullatat duhet të ndërmerren aktivitetet e mëposhtme:
-
Mbrojtja e habitatit (për popullatat që janë përtej kufijve të parqeve kombëtare)
-
Pozita, ose menaxhimi i specieve (të merret në konsideratë se cila nga këto aktivitete është më e përshtatshme për secilën nga popullatat)
-
Ruajtja ex-situ
-
Harmonizimi dhe zbatimi i ligjit në nivel kombëtar dhe nën-kombëtar.