LISTA E KUQE KOMBËTARE NË MAQEDONINË E VERIUT

Bretkosa barkverdhe

Bombina variegata

Македонски

Жолт мукач

English

Fire belly toad

Përsëri në përmbledhjen e specieve
<< I mëparshëm – Thithlopa
Triton i zakonshëm – Në vijim >>
Nuk është I

Vlerësuar

 Të dhëna të

pamjaftueshme

 MË PAK I

RREZIKUAR

 Afër

rrezikimit

 I prekshëm I rrezikuar Kritikisht i

rrezikuar

 I zhdukur në

natyrën e egër

 I zhdukur
NE DD LC NT VU EN CR EW EX
Taksonomia
Informacioni i vlerësimit
Popullata
Habitatet dhe ekologjia
Kërcënimet
Përdorimi dhe tregtia
Ruajtja
Bibliography

Taksonomia

Emër shkencor

Bombina variegata

Autoritet

(Linnaeus, 1758)

Sinonimet

Rana variegata Linnaeus, 1758

Informacioni i vlerësimit

IUCN Red List Category and Criteria

LC – Më pak i rrezikuar

Data e vlerësimit

Nëntor 2019

Vlerësuesi(t)

Bogoljub Sterijovski

Dragan Arsovski

Rishikuesi(t)

Crnobrnja-Isailović, J.

Kontribuesi(t)

/

Lehtësuesit/Hartuesit

Hofman, M.P.G.

Arsyetimi i vlersimit

Bretkosa barkverdhë, megjithëse është shpërndarë gjërësisht në Maqedoninë e Veriut, ka pësuar zvogëlime dhe luhatje në zonën e banimit dhe shkallës të paraqitjes, që ka gjasa të jenë ende në fuqi për shkak të varësisë së tij nga trupat ujorë, sidomos atyre që janë të përkohshme. Sidoqoftë, speciet (llojet) janë të pranishme në të gjithë shtetet fqinje dhe kështu popullacionet në Maqedoninë e Veriut mund të përfitojnë nga efektet e shpëtimit rajonal. Në nivel nacional, lloji ështëi shqetësimit më të vogël. Global: LC; Evropa: LC.

Popullata

Trendi i popullatës aktuale

Në rënie

Përshkrim

Studimet paraprake të monitorimit tregojnë një prirje në rënie të popullacionit në kuadër të Maqedonisë së Veriut (të dhëna të papublikuara), që shkaktohet kryesisht për shkak të shkatërrimit të vendbanimeve dhe efekteve të ndryshimeve klimatike. Gjatë punës në mënyrë jo të duhur të hidrocentraleve të vogla, luhatjet dhe rënia në vazhdim e këtyre llojeve po vëzhgohet.

Habitatet dhe ekologjia

Sistemet

Ujëra të ëmbla, tokësore (= ujërat e brendshme)

Habitatet dhe ekologjia

Mund të gjendet në pyjet halore, gjethërënëse dhe të përziera, toka lymore dhe toka barishtore. Në lartësi të ulta këto lloje jetojnë në pyjet gjethrënëse; në lartësi të larta më së shpeshti gjendet në pyjet gjethërënëse si dhe në pyjet halore dhe lëndinat malore. Llojet shfrytëzojnë lloje të ndryshme të ligatinave (toka të lagështa), duke përfshirë liqenet, pellgjet, kënetat, lumenjtë, rrjedhat e lumenjve, burimet (duke përfshirë burimet minerale dhe termale), pellgje, rezervoare, zhavorre, gropa argjile, kanale dhe depresione rrotash të mbushura me ujë. Vendbanimet e shumimit janë zakonisht pishina të përkohshme pa hije brenda apo afër tokës pyjore. Llojet mund të tolerojnë ndotje të lehtë të ujit, dhe në disa rasta në rajonet e Shkupit, Velesit dhe Strumicës janë vëzhguar në pellgje të ndotura nga agjentët kimik. Gjithashtu mund të gjendet në pellgje të përkohshme në zonat rurale dhe urbane. Bretkosa barkverdhë është aktive nga mesi i marsit deri në fillim të tetorit. Në lartësi më të lartë periudha aktive mund të jetë më e shkurtër (mesi i prillit deri në mes të shtatorit). Riprodhimi fillon në pranverën e hershme në lartësi më të ulëta dhe vonë deri në verën e hershme në lartësitë më të larta, edhepse kjo mund të variojë në masë të madhe si rezultat i thatësirës apo viteve të rreshjeve të theksuara. Madhësia e tufës mund të variojë nga 50 deri në 100 vezë dhe pas katër ditësh çelin flutërza të vogla. Ky është një ujëtokësorë (amfib) me jetë të gjatë, me një jetëgjatësi prej 10-15 vitesh dhe me rekorde deri në 29 vite kur është e mbyllur (e robëruar).

Përdorimi dhe tregtia

Përdorimi dhe tregtia

Nuk ka një shfrytëzim apo tregti të konfirmuar të këtij lloji në Maqedoninë e Veriut.

Kërcënimet

Kërcënimet

Bretkosa barkverdhë është kryesisht e kërcënuar nga degradimi i vendbanimit për shkak të zhvillimit të infrastrukturës, ndërtimit të hidrocentraleve si dhe shkarkimit të ndotësve në ligatina. Këto kërcënime të qendrave të riprodhimit të llojeve janë historike dhe aktuale (Sterijovski 2015). Për më tepër, ndryshimet klimatike mund të paraqesin një kërcënim serioz për këto lloje, sidomos nëse ndikon në disa refugia siç janë gryka e Taorit, gryka e lumit Treska, Lumi i Zi, së bashku me grykat e lumenjve Raec dhe Blasnica, pastaj Jama, rajonit Mavrovës-Radikës, mali Baba, rajoni i Ohrit-Prespës, dhe vargmalet Nixhe dhe Kozhuf (MMJPH, 2003a; 2003b). Thatësirat,veçanërisht gjatë verës mund të shkaktojnë luhatje serioze në zonat e banimit përgjatë Maqedonisë së Veriut, por veçanërisht pjesët e thata qëndrore dhe juglindore të vendit (rajonet e Velesit, Shtipit, Negotinës, Radovishit dhe Dojranit). Së fundi, ndërtimet dhe puna operative e hidrocentraleve të vogla paraqet një kërcënim serioz për këto lloje.

Kërcënimet e këpurdhave Batrachochytrium dendrobatidis dhe Batrachochytrium salamandrivorans janë detektuar kohët e fundit në Gadishullin Ballkanik. TKëto shkaktojnë te ujëtokësorët sëmundjen e njohur si Chytridiomycosis(Whittaker and Vredenburg 2016). Studimet kanë treguar se ndryshimet klimatike lehtësojnë përhapjen e kësaj sëmundjeje (Pounds 2006), dhe shkencëtarët sugjerojnë se pesticidet mund të pengojnë mbrojtjen e imuniteti të lindur dhe të rrisin ndjeshmërinë ndaj kësaj sëmundjeje (Davidson et al. 2007). Kjo kërkon masa urgjente parandaluese, kryesisht në formë të monitorimit, ashtuqë shenjat fillestare të këpurdhave në Maqedoninë e Veriut janë kapur në kohë dhe janë vendosur në karantin.

Ruajtja

Ruajtja

Llojet janë shënuar në Shtojcën II të Konventës të Bernës dhe në Anekset II dhe IV të Direktivës të BE-së për Zogjtë dhe Vedbanimet. Është mbrojtur nga legjislacioni nacional në Listën e llojeve të egra të mbrojtura të Maqedonisë së Veriut (Gazeta Zyrtare Nr.139. 2011). Menaxhimi i duhur i vendbanimeve është i nevojshëm për të mirëmbajtur ligatinat. Variacionet e karakteristikave të historisë jetësore duhet të monitorohen kundrejt variacioneve në kërcënime dhe presione.

Në pajtim me “Strategjinë për shumëllojshmëri biologjike në Republikën e Maqedonisë së Veriut” (Ministria e mjedisit jetësor dhe planifikimit hapësinor, 2018) kënetat, e në veçanti kënetat me lartësi të lartë ndikohen nga degradimi si rezultat i konverzionit të tokës për shkak të intensifikimit të bujqësisë, mungesës të furnizimit me ujë, ujitjes, popullimit të peshqve, mungesës të aktiviteteve për trajtim të ujërave të zeza dhe ndërtimit. Nevojiten urgjentisht planet e veprimit për ruajtjen e këtyre qendrave për riprodhimin e bretkosave, dmth ligatinat.

Strategjia nacionale për shumëllojshmërinë biologjike prioritizon këto veprime të ruajtjes:

  • 10.4 Mbrojtja dhe restaurimi i vendbanimeve kënetore/ligatinave dhe venbanimeve ripariane

  • 10.4.1 Identifikimi i kënetave ultësinore më të ndikuara/ligatinave dhe përgatitja e planeve të veprimit për ruajtjen e tyre

  • 10.4.2 Identifikimi i kënetave më lartësi të lartë më të ndikuara/ligatinave dhe përgatitja e planeve të veprimit për ruajtjen e tyre

  • 10.4.3 Hartimi i planit dhe realizimi i aktiviteteve për parandalimin e degradimit të kënetave dhe ligatinave për shkak të intesifikimit të bujqësisë, ujitjes, popullimit të peshqvedhe aktivitete tjera të sektorëve ekonomik

  • 10.4.4 Zbatimi i pilot masave për ruajtjen e ligatinave.

Bibliografia

Bibliografia

Sterijovski, B. 2015. Conservation and protection status of amphibians in Macedonia. Pelagic Publishing. Exeter, UK. .p 67-73.

Doflein, F. 1921. Mazedonien, Erlebnisse und beobachtungen eines Naturforschers im gefolge des Deutschen heeres. Verlang von Gustav Fischer Jena. .p 592.

Dimovski, А. 1963. Herpetofauna na skopska kotlina. I – zoogeografski i ekološki pregled. . .p 189-221.

Dimovski, A 1971. Zoocenološki istražuvanja na stepskite predeli vo Makedonija. .p 25-54.

Fejervary G. -1922. The batrachians and reptiles collected by Mr. E.Csiki in the Northern parts of Central Albania and in Servia. .p 7-65.

Džukić, G. 1972. Herpetološka zbirka Prirodnjačkog muzeja u Beogradu. (Herpetological collection of the Belgrade Museum of Natural History). .p 165-180.

Hristovski, N. 1979. Nematodite od podred Oxyurata Skrjabin, 1923 vo Bitolsko.. .p 135-157.

Karaman, S. 1928. III Prilog herpetologiji Jugoslavije. .p 214-241. [in Serbian]

Melovski, Lj., Ivanov, Gj., Angelova, N., Velevski, M., Hristovski, S. 2008. Monospitovsko blato. Poslednoto mocuriste vo Makedonija. Opstina Bosilovo. Bosilovo. .p 56.

Radojcic, J. M. et al. -2002 .Sexual dimorphism in fire-bellied toads Bombina spp. from the central Balkans . .p 129-140.

Sidorovska, V., Petkovski, S.,Dzukic, G., Smith, R. D. 2006. The Pelister Dragon: Faunal and Zoogeographical Characteristics of Mt. Pelister Amphibians and Reptiles . .p 65-94.

Sterijovski, B., Stamatoski, B. 2002b. Results of the herpetological investigation on Ogražden Mt. .p 155-158.

Sterijovski, B., Stamatoski, B., Tokov, T. 2003. Rezultati od kvalitativnite istražuvanja na herpetofaunata na planinata Bistra [Results of the qualitative research of the herpetofauna on Bistra Mt. .p 67-70.

ES “Ursus Speleos”-Skopje. 2011. Study for valorization of natural values of Multipurpose Area “Jasen”. GEF/UNDP/MoEPP. Skopje. .p 150.

MoEPP .2010a. Study of revaluation of natural values of the Protected Area Monument of Nature “Canyon Matka”. MoEPP. Skopje . .p/.

MoEPP. 2010b. Study for revalorization of natural values of protected area “Tikves” Strict Nature Reserve. Skopje . .p/.

Micevski, B. 2015. Report of Biodiversity conditions of amphibians and reptiles of Ograzden Mt. 2014-2015 . Skopje. .p/.

Oxfam Italia. 2011. Study for revalorization of Protected Area Mavrovo. Skopje . .p/.

BIOECO. -2009. Feasibility Study for Ezerani. Skopje. .p/.

Uzunova, D., Kitanova, D., Spirovska, M., Hristovski, S 2015. Integral Report for the Project implementation. Final report of the project “Ecological data gap analysis and ecological sensitivity map development for the Bregalnica river watershed”. Skopje . .p/.

Particip .2017. ‘Strengthening the capacities for implementation of NATURA 2000’. MoEPP. Skopje . .p/.

GIZ CSBL Team .2019. Monitoring Manual for Lake-bound Species and Habitats of Lakes Prespa, Ohrid and Shkodra/Skadar. Implementing the EU Nature Conservation Directives in South-Eastern Europe GIZ. Bon. .p 142.

Sterijovski, B. 2018. Final report for monitoring. Maneko .Skopje . .p/.

Pharmachem. 2018. The Study on Biological Diversity in the Area of Sasa Mine – Makedonska Kamenica. Pharmachem Skopje. Skopje. .p/.

Uhrin et al. 2016. Distribution updates to amphibian and reptile fauna for the Republic of Macedonia . .p 201-220.

Buckland, S. T., Anderson, D. R., Burnham, K. P. and Laake, J. L. 1993. Distance Sampling: Estimating Abundance of Biological Populations Chapman and Hall. London . .p/.

Ministry of environment and physical planning. 2018. National biodiversity strategy and action plan : for the period 2018 – 2023 Ministry of environment and physical planning Skopje. .p 183.

Ministry of Environment and Physical Planning .2003a. Country study of biodiversity of the Republic of Macedonia. First National Report. Ministry of Environment and Physical Planning .Skopje. .p 218.

Ministry of Environment and Physical Planning. 2003b. Biodiversity strategy and action plan for the Republic of Macedonia Ministry of Environment and Physical Planning. Skopje. .p 134.

Whittaker, Kellie & Vredenburg, Vance 2016 “An Overview of Chytridiomycosis”. .p/.

Pounds, A. 2006 Widespread Amphibian Extinctions from Epidemic Disease Driven by Global Warming . .p 161-167.

Davidson, C., Benard, M.F., Shaffer, H.B., Parker, J.M., O’Leary, C., Conlon, J.M., Rollins-Smith, L.A. 2007 Effects of chytrid and carbaryl exposure on survival, growth and skin peptide defenses in foothill yellow-legged frogs . .p 1771-1776.

Sterijovski, B. 2014. Conservation and Protection Status of Amphibians in Macedonia Pelagic Publishing . .p 78–84.

Zelenakova et al. 2018. Environmental Impact of Small Hydro Power Plant—A Case Study. . .p 1-10.

Slavevska & Hinic 2017. Ecological integrity assessment of four rivers in Macedonia affected by derivation hydropower schemes based on aquatic macroinvertebrates. Final Report. Skopje. .p 31.

Gasc, J-P., Cabela, A., Crnobrnja-Isailović, J., Dolmen, D., Grossenbacher, K., Haffner, P., Lescure, J., Martens, H., Martinez-Rica, J.P., Maurin, H., Oliveira, M.L., Sofianidou, T.S., Veith, M., Zuiderwijk, A. 1997 .Atlas of Amphibians and Reptiles in Europe. Societas Europaea Herpetologica & Museum Nationall d’ Histoire Naturelle (IEGB/SPN). Paris. .p 496.

Sillero, N., Campos, J., Bonardi, A., Corti, C, Creemers, R., Crochet, P.-A., Crnobrnja-Isailović, J., Denoël, M., Ficetola, G. F., Gonçalves, J., Kuzmin, S., Lymberakis, P., de Pous, P., Rodríguez, A., Sindaco, R., Speybroeck , J., Toxopeus, B., Vieites, D.R., Vences , M. 2014 Updated distribution and biogeography of amphibians and reptiles of Europe . .p 1-31.

Andreone, F., Corti, C., Sindaco, R., Romano, A., Giachi, F., Vanni, S. & Delfino, G. 2009. Bombina pachypus. The IUCN Red List of Threatened Species. 2009 . .p/.

Canestrelli, D., Cimmaruta, R., Constantini, V., and Nascetti, G. 2006. ‘Genetic diversity and phylogeography of the Apennine yellow-bellied toad Bombina pachypus, with implications for conservation. .p 3741-3754.

Hofman, S., Spolsky, C., Uzzell, T., Cogălniceanu, D., Babik, W., and Szymura, J. M. 2007. ‘Phylogeography of the fire-bellied toads Bombina: independent Pleistocene histories inferred from mitochondrial genomes . .p 2301-2316.

Lanza, B.,Vanni, S. 1991. ‘Notes on the biogeography of the Mediterranean island amphibians . .p 335-344.

Nascetti, G., Vanni, S., Bullini, L., and Lanza, B. 1982. ‘Variabilità e divergenza genetica in popolazioni italiane del genere Bombina (Amphibia, Discoglossidae). .p 134-135.

Vaccaneo, R. 1931. Ricerche sui caratteri morfologici dei Bombinator italiani. .p 1-38.

2011. Official gazette of Republic of Macedonia. No.139 . Skopje . .p/.