НАЦИОНАЛНА ЦРВЕНА ЛИСТА НА РЕПУБЛИКА СЕВЕРНА МАКЕДОНИЈА

Обичен мрморец

Lissotriton vulgaris

English

Common newt

Albanian

Triton i zakonshëm

Назад кон преглед на видови
<< Претходно – Жолт мукач
Балкански мрморец- Следно >>
Неоценет Недоволно
податоци
Најмалку
засегнат
Близу
засегнат
РАНЛИВ Загрозен Критично
загрозен
Истребен во природата Истребен
NE DD LC NT VU EN CR EW EX
Таксономија
Податоци за процената
Популација
Живеалишта и екологија
Закани
Користење и трговија
Зачувување
Библиографија

Таксономија

Научно име

Lissotriton vulgaris

Опишан од

(Linnaeus, 1758)

Синоним

Triturus vulgaris (Linnaeus, 1758)

Податоци за процената

Критериуми и категории на Црвената листа на IUCN

VU – Ранлив, B2ab(ii,iii,iv)c(ii,iii)

Датум на процена

Ноември 2019

Проценувач

Богољуб Стеријовски

Драган Арсовски

Прегледал

Crnobrnja-Isailović, J.

Соработници

/

Составена од

Hofman, M.P.G.

Образложение за процената

Обичниот мрморец е широко распространет низ Северна Македонија, но сепак е ограничен на водни живеалишта каде се размножува, како и нивната околина (со обем на распространување [EOO] од 20791 km2). Сепак, површината на населеност (AOO=212 km2) е поограничена, односно националните популации се чинат сериозно фрагментирани. Како и да е, сегашната АОО е веројатно потценета, бидејќи може да се очекува дека постојат повеќе места за размножување во целиот EOO. На пример, овој вид е забележан околу крајбрежјето на најголемите слатководни екосистеми во Северна Македонија (Охридско, Преспанско и Дојранско Езеро) и бројни мали водни тела низ целата земја (> 30). Додека AOO на обичниот мрморец веројатно е потценета, таа сепак е веројатно помала од <500km2 и е мала можноста дека повеќе истражувања би дале повеќе од деветкратно зголемување на АОО, што би довело до незагрозена процена. И покрај неизвесната површина на населеност, каде што е присутен, при теренски истражувања е забележано дека популациите се соочуваат со закани од сериозна фрагментација поради уништување на шумски и грмушести екосистеми и ливади, како и одводнување и загадување на влажните репродуктивни центри. Дополнително, поради сушите и промените на живеалиштата предизвикани од климатските промени, забележани се постојани намалувања и екстремни флуктуации во површината на населеност, квалитетот на живеалиштата и бројот на локации. Сепак, видот може да се најде во сите соседни земји, што значи дека може да има корист од регионалните ефекти за спасување од соседни популации; иако треба да се земе предвид литературата која покажува дека овој вид има многу ограничени капацитети за дисперзија – најчесто се движи на растојанија од 10-200 m (Müllner et al. 2001). При оцената беа земени предвид фрагментацијата на популацијата, навидум намалениот тренд на популацијата и многу малиот, иако неизвесен АОО што сугерира загрозен статус. Затоа, и покрај широката дистрибуција на национално ниво и можноста, иако несигурна, за регионално дејство за спасување, овој вид е оценет како ранлив. Глобално и на ниво на Европа тој е најмалку засегнат.

Популација

Моментален тренд на популацијата

Се намалува

Опис

Прелиминарните мониторинг студии укажуваат на тренд на намалување на популацијата, на национално ниво (необјавени податоци) и сериозна фрагментација.

Живеалишта и екологија

Систем

Копнен, слатководен (= копнени води)

Живеалишта и екологија

Генерално се поврзува со шумски живеалишта, вклучувајќи листопадни, зимзелени, мешани шуми и суви шуми и шумски земјишта. Ова е лесно прилагодлив вид, присутен и на ливади, грмушести површини, паркови, овошни градини, многу влажни живеалишта и рурални и урбани области. Тој е активен од средината на март до почетокот на октомври. Активноста може да се одложи и скрати на поголеми надморски височини, почнувајќи од средината на април до средината на септември. Периодот на репродукција започнува кон крајот на пролетта или почетокот на летото. Се размножува во мирни и бавно движечки плитки води и канали за наводнување; женките положуваат 200-300 јајца. Надвор од репродуктивната сезона, тешко е да се разликуваат мажјаците од женките на овој вид.

Користење и трговија

Користење и трговија

Нема познати начини на користење или трговија со овој вид во Северна Македонија.

Закани

Закани

Закани за видот се: одводнување, загадување и еутрофикација на местата за размножување, сеча на шумите околу базените за размножување и интродукција на предаторни риби. Сушењето на мочуриштата за земјоделски цели е забележано во Моноспитовско Блато и во Езерани во преспанскиот регион. Според Sterijovski (2015) модификацијата и фрагментацијата на живеалиштата, особено во и околу репродуктивните центри, е историска закана која постои и денес.

Габичните закани Batrachochytrium dendrobatidis и Batrachochytrium salamandrivorans неодамна беа откриени на Балканскиот Полуостров. Овие предизвикуваат болест позната како хитридиомикоза (Whittaker and Vredenburg, 2016) кај водоземците. Студиите покажаа дека климатските промени го олеснуваат ширењето на оваа болест (Pounds, A. 2006), а научниците сугерираат дека пестицидите може да ја инхибираат вродената имунолошка одбрана и да ја зголемат подложноста на оваа болест (Davidson et al. 2007). Ова бара итни превентивни мерки, пред сè во форма на мониторинг, за да може почетните знаци на габата во Северна Македонија навремено да се идентификуваат и да се стави под карантин.

Зачувување

Зачувување

Видот се наоѓа на Додаток III од Бернската Конвенција, а не е заштитен во согласност со националното законодавство. Според „Стратегијата за биолошка разновидност на Република Северна Македонија со акциски план 2018-2023“ (Министерство за животна средина и просторно планирање, 2018) блатата, особено на поголема надморска височина, се погодени од деградација како резултат на конверзија на земјиштето заради интензифијација на земјоделските активности, недостаток на водоснабдување, наводнување, порибување, недостаток на третман на отпадни води и градежни работи.

Националната акција за „спречување на загуба, деградација и фрагментација на природни живеалишта од национално и меѓународно значење“ им дава приоритет на следните активности (Министерство за животна средина и просторно планирање, 2018):

o 10.4 Заштита и ревитализација на блатните/водните живеалишта и крајречни живеалишта

o 10.4.1 Идентификација на најзагрозените низински блатни/водни живеалишта и изработка на акциски планови за нивно зачувување

o 10.4.2 Идентификација на најзагрозените планински блатни/водни живеалишта и изработка на акциски планови за нивно зачувување,

o 10.4.3 Изработка на план и спроведување активности за спречување на деградација на блатните и водните живеалишта, особено од интензивирање на земјоделски активности, одоснабдување, наводнување, порибување и други активности на стопанските сектори

o 10.4.4 Спроведување на пилот-мерки за ревитализација на блатните живеалишта

Библиографија

Библиографија

Sillero, N., Campos, J., Bonardi, A., Corti, C., Creemers, R., Crochet, P.-A., Crnobrnja-Isailović, J., Denoël, M., Ficetola, G.F., Gonçalves, J., Kuzmin, S., Lymberakis, P., de Pous, P., Rodríguez, A., Sindaco, R., Speybroeck, J., Toxopeus, B., Vieites, D.R., Vences, M. 2014 Updated distribution and biogeography of amphibians and reptiles of Europe . .p 1-31.

Sterijovski, B. 2015. Conservation and protection status of amphibians in Macedonia Pelagic Publishing. Exeter, UK. .p 67-73.

Doflein, F 1921. Mazedonien, Erlebnisse und beobachtungen eines Naturforschers im gefolge des Deutschen heeres Verlang von Gustav Fischer Jena . .p 592.

Karaman, S. 1922. Beiträge zur Herpetologie von Mazedonien. . .p 278-299.

Karaman, S. 1937. Fauna južne Srbije . .p 161- 179. [in Serbian].

Krizmanic, I., Mesaros, G., Dzukic, G. & Kalezic, M.L. 1997. Morphology of the smooth newt (Triturus vulgaris) in Former Yugoslavia: Taxonomical implications and distribution pattems. . .p 345-357.

Melovski, Lj., Ivanov, Gj., Angelova, N., Velevski, M., Hristovski, S. 2008. Monospitovsko blato. Poslednoto mocuriste vo Makedonija. Opstina Bosilovo. Bosilovo. .p 56.

Sidorovska, V., Petkovski, S.,Dzukic, G., Smith, R. D. 2006. The Pelister Dragon: Faunal and Zoogeographical Characteristics of Mt. Pelister Amphibians and Reptiles . .p 65-94.

Sterijovski, B., Aleksovska, K., Tasevski, S. 2010b. Distribution and valorization of amphibians and reptiles on Jablanica Mountain . .p 81-85.

MoEPP. 2010b. Study for revalorization of natural values of protected area “Tikves” Strict Nature Reserve . Skopje . .p /.

BIOECO. -2009. Feasibility Study for Ezerani . Skopje . .p /.

Uzunova, D., Kitanova, D., Spirovska, M., Hristovski, S 2015. Integral Report for the Project implementation. Final report of the project “Ecological data gap analysis and ecological sensitivity map development for the Bregalnica river watershed”. Skopje . .p /.

Ministry of environment and physical planning 2018 National biodiversity strategy and action plan : for the period 2018 – 2023. Ministry of environment and physical planning. Skopje. .p 183.

Whittaker, Kellie & Vredenburg, Vance 2016 “An Overview of Chytridiomycosis”
Pounds, A. 2006. Widespread Amphibian Extinctions from Epidemic Disease Driven by Global Warming . .p 161-167.

Davidson, C., Benard, M.F., Shaffer, H.B., Parker, J.M., O’Leary, C., Conlon, J.M., Rollins-Smith, L.A. 2007. Effects of chytrid and carbaryl exposure on survival, growth and skin peptide defenses in foothill yellow-legged frogs . .p 1771-1776.

Gasc, J-P., Cabela, A., Crnobrnja-Isailović, J., Dolmen, D., Grossenbacher, K., Haffner, P., Lescure, J., Martens, H., Martinez-Rica, J.P., Maurin, H., Oliveira, M.L., Sofianidou, T.S., Veith, M., Zuiderwijk, A. 1997. Atlas of Amphibians and Reptiles in Europe. Societas Europaea Herpetologica & Museum Nationall d’ Histoire Naturelle (IEGB/SPN). Paris. .p 496.

Cmobrnja, J., Kalezic, M.L. & Dzukic, G. 1989. Genetc divergence in the crested newt (Triturus cristatus complex) from Yugoslavia . .p 81-92.

Džukić, G. 1972. Herpetološka zbirka Prirodnjačkog muzeja u Beogradu. (Herpetological collection of the Belgrade Museum of Natural History). .p 165-180.

Sidorovska et al. 2003 .The first recorded incidence of paedogenesis in the European Newt (Triturust Salamandridae) from FYR Macedonia . .p 1-2.

Dzukic et al. 2015. The batrachological collections of the Institute for Biological Research “Siniša Stanković”, University of Belgrade. .p 118-167.

Müllner, A. 2001. Spatial patterns of migrating Great Crested Newts and Smooth Newts: The importance of the terrestrial habitat surrounding the breeding pond Natur & Text .Germany . .p /.