НАЦИОНАЛНА ЦРВЕНА ЛИСТА НА РЕПУБЛИКА СЕВЕРНА МАКЕДОНИЈА

Кафеава мечка

Ursus arctos

English

Brown bear

Albanian

Ariu i kaftë

Назад кон преглед на видови
<< Претходно – Волк
Балкански рис – Следно >>
Неоценет Недоволно
податоци		 Најмалку
засегнат		 Близу
засегнат		 РАНЛИВ Загрозен Критично
загрозен		 Истребен во природата Истребен
NE DD LC NT VU EN CR EW EX
Таксономија
Податоци за процената
Популација
Живеалишта и екологија
Закани
Користење и трговија
Зачувување
Библиографија

Вид

Научно име

Ursus arctos

Опишан од

Linnaeus, 1758

Синоним

/

Податоци за процената

Критериуми и категории на Црвената листа на IUCN

VU, D1 и B1ab(iii)

Датум на процена

Декември 2020

Проценувач

Александар Стојанов

Диме Меловски

Александар Павлов

Прегледал

Đuro Huber

Соработници

Васко Авукатов

Составена од

Marteen P.G. Hofman

Образложение за процената

Иако се смета дека бележи пораст, кафеавата мечка во Северна Македонија сѐ уште се соочува со најразлични ризици. Видот главно се среќава во западните, јужните и југозападните делови на земјата, а повремено се забележува и во планинските предели на истокот, при што веројатно се работи за единки од засебната балканска популација на мечка во Бугарија. Ваквите ограничени појавувања сугерираат на несразмерна дистрибуција на поволни услови низ земјата. Во таа смисла, иако строгозаштитена според закон со трајна забрана за лов, мечката е најзагрозена поради криволовот, како и поради незаконско заробување и фрагментација на живеалиштата. Се проценува дека постојат 371-381 единки, но оваа цифра е добиена од забележувања на единки при лов, наместо од систематски мониторинг. Оттука, потребни се повеќе заложби за воспоставување стабилен систем за спроведување редовен мониторинг, со што ќе се стекнат прецизни податоци за трендот на популацијата, како и национален план за кафеавата мечка.
Според достапните податоци, кафеавата мечка во Северна Македонија се квалификува како ранлив вид според критериумот D1 (големина на популацијата <1000) и B1ab(iii) (обем на распространување <20.000 km2, број на локации ≤10 и предвидено намалување на површината/квалитетот на живеалиштето).

Популација

Моментален тренд на популацијата

Се зголемува.

Опис

Досега не е спроведен систематски мониторинг за да се утврди големината на популацијата на кафеавата мечка, освен спроведената процена за популацијата на видот во преспанскиот регион во периодот 2017–2019 година. Исто така, во рамки на публикацијата Шумарство од 2012 година (Државниот завод за статистика) постојат извесни податоци за состојбата со популацијата засновани на информации од терен на ловните друштва. Според овие извори, бројот изнесува 333 единки. Според податоците со кои располага Министерството за замјоделие, шумарство и водостопанство, популацијата на кафеава мечка е проценета на 371-381 единка. Согласно на тоа, популацијата на кафеава мечка е составена од 333-381 единки. Единствените опипливи докази се тие од периодичните снимања со фотозамки во националните паркови „Маврово“, „Пелистер“ и „Галичица“, повеќенаменското подрачје „Јасен“ и неколку ловишта во западниот и источниот дел на земјата.

Живеалишта и екологија

Систем

Копнен.

Живеалишта и екологија

Кафеавата мечка населува листопадни (дабови и букови) и мешани шуми, кои имаат отворени места и плодоносни грмушки. Повремено може да се сретне и во низинските предели, каде има овоштарници, а се движи и над горниот шумски појас, привлечена од домашни животни, бобинки и зелјести растенија. Нејзината исхрана во НП „Пелистер“ и „Галичица“ се анализира преку изметот во 2018 и 2019. Првичните податоци укажуваат дека над 90% од нејзината исхрана е растителна (Гонев, 2020).

Користење и трговија

Користење и трговија

Иако во земјата се заштитени со закон, мечки понекогаш се застрелуваат и се изложуваат како трофеи или како декорација на просторот. Понекогаш мечки и се заробуваат (претежно млади единки), кои се чуваат во приватни зоолошки. Слабото спроведување на законот е главна причина за појавата на ваквите незаконски активности. Тешко е да се утврди нивното влијание врз популацијата.

Закани

Закани

Криволовот и фрагментацијата на живеалиштата, преку сеча на дрвја и изградба на нова инфраструктура, се најсериозните закани за видот. Има многу случаи кога единки се фаќаат во стапици за нога поставени од ловокрадци. Ова ја загрозува стапката на преживување. Што се однесува до повремените сообраќајни несреќи со мечка, и патната инфраструктура претставува закана за ова животно, иако најсериозна е сепак фрагментацијата на живеалиштата. Други закани што влијаат врз распространувањето на кафеавата мечка се вознемирувањето (бучава, рекреативни активности), прекумерно собирање на шумските плодови кои се храна за мечката и поставување отровни мамки заради контрола на штетници.

Зачувување

Зачувување

Кафеавата мечка е наведена на Додаток II од Бернската конвенција, а претставува и приоритетен вид ставен на анексите II и IV од Директивата за живеалишта на ЕУ и Додаток II од CITES. Исто така, видот е заштитен и според домашното законодавство, така што согласно членовите 9 и 13 од Законот за ловството (2009), кафеавата мечка е строгозаштитен вид под трајна забрана за лов. Вклучена е како строгозаштитен вид во Листата на национално заштитени диви видови од Законот за заштита на природата. Се наоѓа и на листата на Емералд видови. Во моментот за видот не постои национална програма за зачувување или шема за мониторинг.

Библиографија

Библиографија

Arcturos. 1997. The Brown bear in the south Balkans – A Compendium. Arcturos, Thessaloniki.
Avukatov, V., Nakev, S., Melovski, D., Stojanov, A. & Pavlov, A. 2019. Analysis of forest changes in the potential and the currently occupied areas by the Balkan lynx (Lynx lynx balcanicus). MES report:

 35 pp.
Boitani, L., Alvarez, F., Anders, O., Andrén, H., Avanzinelli, E., Balys, V. Blanco, J., Breitenmoser, U., Chapron, G., Ciucci, P., Dutsov, A., Groff, C., Huber, D., Ionescu, O., Knauer, F., Kojola, I., Kubala, J., Kutal, M., Linnell, J., Majic, A., Mannil, P., Manz, R., Marucco, F., Melovski, D., Molinari, A., Norberg, H., Nowak, S., Ozolins, J., Palazon, S., Potocnik, H., Quenette, P.-Y., Reinhardt, I., Rigg, R., Selva, N., Sergiel, A., Shkvyria, M., Swenson, J., Trajce, A., von Arx, M., Wolfl, M., Wotschikowsky, U. and Zlatanova, D. 2015. Key actions for Large Carnivore populations in Europe. Report to DG Environment, European Commission, Bruxelles. Contract no. 07.0307/2013/654446/SER/B3. Institute of Applied Ecology, Rome, Italy.

Huber, D. 2018. Ursus arctos (errata version published in 2019). The IUCN Red List of Threatened Species 2018: e.T41688A144339998. Downloaded on 17 December 2020.
Kaczensky P., Chapron, G., von Arx, M., Huber, D., Andrén C.H. and Linnell, J. 2013. Status, management and distribution of large carnivores – bear, lynx, wolf and wolverine – in Europe. Instituto di Ecologia Applicata and with contributions of the IUCN/SSC Large Carnivore Initiative for Europe.

Karamanlidis, A.A., Stojanov, A., de Gabriel Hernando, M., Ivanov, G., Kocijan, I., Melovski, D., Skrbinšek, T. and Zedrosser, A. 2014. Distribution and genetic status of brown bears in FYR Macedonia: implications for conservation. Acta theriologica 59(1): 119-128.

Kryštufek, B. & Petkovski, S. 2003. Annotated Checklist of the Mammals of the Republic of Macedonia. Bonner zoologische Beiträge 51: 229-254.

Linnell, J., Salvatori, V. and Boitani, L. 2008. Guidelines for population level management plans for large carnivores in Europe. A Large Carnivore Initiative for Europe report prepared for the European Commission, Rome.

Mertzanis, Y., Bousbouras, D. & Bourdakis, S. 2000. Status of brown bear (Ursus arctos L.) populations and habitat in the area of Prespa Lakes. International symposium Sustainable development of Prespa region: 55-66. Oteshevo, Republic of Macedonia.

Pacifici, M., Santini, L., Di Marco, M., Baisero, D., Francucci, L., Grottolo Marasini, G., Visconti, P. and Rondinini, C. 2013. Generation length for mammals. Nature Conservation 5: 87–94.

Stojanov A., Ivanov Gj., Melovski D., Hristovski S., Velevski M. 2010. Population Status of the Brown bear (Ursus arctos) in the Republic of Macedonia. Project : Development of the National Ecological Network in R. Macedonia (MAK-NEN). Macedonian Ecological Society, Skopje.

Гонев, А. (2020). Проценка на исхраната на кафеавата мечка (Ursus arctos) во преспанското сливно подрачје. Дипломски труд. Универзитет “Св. Кирил и Методиј” – Скопје, Природно-математички факултет, 30 стр.