НАЦИОНАЛНА ЦРВЕНА ЛИСТА НА РЕПУБЛИКА СЕВЕРНА МАКЕДОНИЈА

Балкански мрморец

Triturus karelinii

English

Southern crested newt

Albanian

Triton me kreshtë

Назад кон преглед на видови
<< Претходно – Обичен мрморец
Македонски мрморец – Следно >>
Неоценет Недоволно
податоци		 Најмалку
засегнат		 Близу
засегнат		 Ранлив ЗАГРОЗЕН Критично
загрозен		 Истребен во природата Истребен
NE DD LC NT VU EN CR EW EX
Таксономија
Податоци за процената
Популација
Живеалишта и екологија
Закани
Користење и трговија
Зачувување
Библиографија

Таксономија

Научно име

Triturus karelinii

Опишан од

(Strauch, 1870)

Синоним

Triturus cristatus ssp. karelini (Strauch, 1870)

Податоци за процената

Критериуми и категории на Црвената листа на IUCN

EN – Загрозен, B2ab(ii,iii,iv)c(ii,iii,iv)

Датум на процена

Ноември 2019

Проценувач

Богољуб Стеријовски

Драган Арсовски

Прегледал

Crnobrnja-Isailović, J.

Соработници

/

Составена од

Hofman, M.P.G.

Образложение за процената

Балканскиот мрморец може да се најде само во централниот и источниот дел на Северна Македонија, каде е ограничен на водните репродуктивни центри и нивната околина, така што неговата површина на населеност (AOO) е доста ограничена. Заканите со кои се соочуваат неговите живеалишта го направиле видот особено подложен на флуктуации во АОО. Покрај тоа, националните популации се на западниот раб на распространетост на видот (Wielstra et al., 2013), така што е веројатно дека националните популации се соочуваат со неоптимални еколошки услови. Познато е и дека хибридизира со македонскиот мрморец на планината Кожуф и Средорек, заради што и неговиот таксономски статус низ целиот обем на распространување (ЕОО) е неизвесен, правејќи ги националните популации особено интересни за истражување особено поради можните последици на конзервацијата на видот (во случај на специјација итн.). Ограничената дистрибуција на балканскиот мрморец во Северна Македонија, нејасниот таксономски статус, како и можноста за хибридизирање, повикуваат на процена на националните популации во категорија загрозен. Глобално и во Европа видот е оценет како најмалку засегнат.

Популација

Моментален тренд на популацијата

Се намалува

Опис

Прелиминарните мониторинг студии укажуваат на тренд на намалување на популацијата (необјавени податоци).

Живеалишта и екологија

Систем

Копнен, слатководен (= копнени води)

Живеалишта и екологија

Може да се најде во планински шумски живеалишта (широколисни и зимзелени) и нивната околина; шумски степи, па дури и вистински планински степски подрачја. Повеќето од овие популации се реликти на некогашната шумска фауна. Во рамките на овие предели, овие популации живеат на падини и висорамнини покриени со ливади или ксерофитна вегетација. Балканскиот мрморец е активен од средината на март до почетокот на октомври. Активноста може да се одложи и скрати на големи надморски височини, почнувајќи од средината на април до средината на септември. Репродукцијата започнува кон крајот на пролетта или почетокот на летото. Размножувањето се одвива во базени од бавнотечечки потоци, езерца и понекогаш во канали за одводнување. Женките положуваат приближно 100-250 јајца, индивидуално завиткани во водна вегетација.

Користење и трговија

Користење и трговија

Нема познати начини на користење или трговија со овој вид во Северна Македонија.

Закани

Закани

Уништувањето на шумите и загадувањето на водните живеалишта со агрохемикалии се главните закани за овој вид. Климатските промени можат да предизвикаат флуктуации во површината на населеност, особено кога сушите влијаат врз репродуктивните центри. Ова е забележано во југоисточните делови на земјата (во регионите околу Радовиш, Струмица и Дојран), како и во централниот дел на земјата (во близина на Велес, Штип и Неготино).

Габичните закани Batrachochytrium dendrobatidis и Batrachochytrium salamandrivorans неодамна беа откриени на Балканскиот Полуостров. Овие предизвикуваат болест позната како хитридиомикоза (Whittaker and Vredenburg, 2016) кај водоземците. Студиите покажаа дека климатските промени го олеснуваат ширењето на оваа болест (Pounds, A. 2006), а научниците сугерираат дека пестицидите може да ја инхибираат вродената имунолошка одбрана и да ја зголемат подложноста на оваа болест (Davidson et al. 2007). Ова бара итни превентивни мерки, пред сè во форма на мониторинг, за да може почетните знаци на габичните заболувања во Северна Македонија навремено да се идентификуваат и да се стават под карантин.

Зачувување

Зачувување

Видот се наоѓа на Анекс IV од ЕУ Директивата за живеалишта и птици и Додаток II од Бернската Конвенција. Видот е заштитен во согласност со националното законодавство, бидејќи е на Листата на заштитени диви видови на Северна Македонија (Службен весник бр. 139/2011).

Според „Стратегијата за биолошка разновидност на Република Северна Македонија со акциски план 2018-2023“ (Министерство за животна средина и просторно планирање, 2018) мочуриштата, особено на поголема надморска височина, се погодени од деградација како резултат на конверзија на земјиштето заради интензифијација на земјоделските активности, наводнување, порибување, недостаток на третман на отпадни води и градежни работи.

Националната акција за „спречување на загуба, деградација и фрагментација на природни живеалишта од национално и меѓународно значење“ им дава приоритет на следните активности (Министерство за животна средина и просторно планирање, 2018):

o 10.4 Заштита и ревитализација на блатните/водните живеалишта и крајречни живеалишта

o 10.4.1 Идентификација на најзагрозените низински блатни/водни живеалишта и изработка на акциски планови за нивно зачувување

o 10.4.2 Идентификација на најзагрозените планински блатни/водни живеалишта и изработка на акциски планови за нивно зачувување,

o 10.4.3 Изработка на план и спроведување активности за спречување на деградација на блатните и водните живеалишта, особено од интензивирање на земјоделски активности, одоснабдување, наводнување, порибување и други активности на стопанските сектори

o 10.4.4 Спроведување на пилот-мерки за ревитализација на блатните живеалишта

Библиографија

Библиографија

Sterijovski, B. 2015. Conservation and protection status of amphibians in Macedonia. Pelagic Publishing. Exeter, UK. p 67-73.

Arnold, N.  Ovenden, D. 2002. Reptiles and Amphibians of Britain and Europe. Collins. London’. p /.

Cmobrnja, J.  Kaleziic, M.L. & Dukic, G.  -1989. Genetc divergence in the crested newt (Triturus cristatus complex) from Yugoslavia. /. /. p 81-92.

Litvinchuk, S.N., Borkin, L.J., Dzukic, G., Kalezic, M.L., Khalturin, M.D. & Rosanov, J.M.  -1999. Taxonomic status of Triturus karelinii on the Balkans, with some comments about other crested newt taxa. /. /.  p 153- 163.

Melovski, Lj., Ivanov, Gj., Angelova, N., Velevski, M., Hristovski, S. 2008. Monospitovsko blato. Poslednoto mocuriste vo Makedonija. Opstina Bosilovo. Bosilovo. p 56.

Sidorovska, V.P.  2003. Pelobatidae (Amphibia: Anura) na Balkanskiot poluostrov : Distribucija, morfoloska diferencijacija i odliki na zivotniot ciklus. Univerzitet. Sv.Kiril i Metodij. Skopje. p /.

Wielstra, B. & Arntzen, J.W. -2014. Kicking Triturus arntzeni when it’s down: large-scale nuclear genetic data confirm that newts from the type locality are genetically admixed. Univerzitet. /. /. p 381–388.

Particip. 2017. Strengthening the capacities for implementation of NATURA 2000. MoEPP. Skopje. p /.

Kalezic, M. L. and Hedgecock, D. 1980. Genetic varia- tion and differentiation of three common European newts (Triturus) in Yugoslavia. /. /. p 49-57.

Whittaker, Kellie & Vredenburg, Vance. 2016. An Overview of Chytridiomycosis. /. /. p /.

Pounds, A. 2006. Widespread Amphibian Extinctions from Epidemic Disease Driven by Global Warming. /. /. p 161-167.

Davidson C, Benard MF, Shaffer HB, Parker JM, O’Leary C, Conlon JM, Rollins-Smith LA . 2007. Effects of chytrid and carbaryl exposure on survival, growth and skin peptide defenses in foothill yellow-legged frogs. /. /. p 1771-1776.

Sterijovski, B. 2014. Conservation and Protection Status of Amphibians in Macedonia. Pelagic Publishing. /. p 78–84.